Środki prawne

Powództwo cywilne o odszkodowanie za dyskryminację na podstawie tzw. ustawy antydyskryminacyjnej

Przepis art. 13 Ustawy antydyskryminacyjnej stanowi, że każdy, wobec kogo zasada równego traktowania została naruszona, ma prawo do odszkodowania na podstawie przepisów Kodeksu cywilnego. Oznacza to, iż osoba która doznała dyskryminacji w zakresie uregulowanym w ustawie ma prawo domagać się odszkodowania przed sądem cywilnym właściwym ze względu na miejsce zamieszkania pozwanego.

Postępowanie mediacyjne

W świetle Kodeksu postępowania cywilnego, który ma zastosowanie do postępowania w sprawach z tzw. Ustawy antydyskryminacyjnej, możliwa jest mediacja w postępowaniu przed sądami pierwszej instancji. Zgodnie z art. 1831, mediacja jest dobrowolna i prowadzi się ją na podstawie umowy o mediację albo postanowienia sądu kierującego strony do mediacji. Umowa może być zawarta także przez wyrażenie przez stronę zgody na mediację, gdy druga strona złożyła wniosek o przeprowadzenie mediacji. Co ważne, zgodnie z art. 1838 § 1, sąd może skierować strony do mediacji aż do zamknięcia pierwszego posiedzenia wyznaczonego na rozprawę. Po zamknięciu tego posiedzenia sąd może skierować strony do mediacji tylko na zgodny wniosek stron. Sąd może skierować strony do mediacji tylko raz w toku postępowania. Ugoda zawarta przed mediatorem ma po jej zatwierdzeniu przez sąd moc prawną ugody zawartej przed sądem (art. 18315 k.p.c.).

W Polsce mediacja jest formą rozwiązywania konfliktów ciągle mało docenianą, nie ma danych na temat jak często stosowaną w sprawach dotyczących dyskryminacji. Niemniej jednak, autorzy niniejszej publikacji zachęcają do korzystania z tej formy rozwiązywania konfliktów, ze względu na możliwość uniknięcia często długotrwałego i uciążliwego postępowania sądowego. Więcej informacji na stronie Stowarzyszenia Mediatorów Rodzinnych.

Zawezwanie do próby ugodowej (postępowanie pojednawcze)

Postępowanie pojednawcze zostało uregulowane w art. 184-186 Kodeksu postępowania cywilnego. Celem postępowania pojednawczego jest ugodowe załatwienie sprawy przed sądem – bez potrzeby wytaczania powództwa. O zawezwanie do próby ugodowej - bez względu na właściwość rzeczową - można zwrócić się do sądu rejonowego ogólnie właściwego dla przeciwnika, czyli podmiotu, który dyskryminował. W wezwaniu, które musi mieć formę pisma procesowego należy dokładnie i zwięźle oznaczyć sprawę.

Postępowanie pojednawcze prowadzi jeden sędzia zawodowy. Jeśli podczas posiedzenia dojdzie do zawarcia pomiędzy stronami ugody, zostaje ona umieszczona w protokole i podpisana przez strony.

Powództwo cywilne o naruszenie dóbr osobistych

Warto pamiętać, że ograniczony zakres ochrony przewidziany tzw. Ustawą antydyskryminacyjną, nie oznacza, iż można dyskryminować w dostępie do opieki zdrowotnej np. ze względu na wiek lub niepełnosprawność. Ogólny zakaz dyskryminacji w życiu społecznym wyraża art. 32 Konstytucji, choć brakuje wyraźnego przepisu ustawowego zapewniającego równy dostęp do opieki zdrowotnej dla wszystkich. Jak wynika z powyższego, ustawa pomija sytuację takich grup społecznych jak osoby z niepełnosprawnością, osoby starsze, osoby dyskryminowane ze względu na ich orientację seksualną, czy też wyznawaną przez nich religię lub przekonania. Osoby te mogą realizować swoje prawo do równego traktowania w zakresie opieki zdrowotnej na podstawie innych aktów prawnych. Zdrowie i jego ochrona jest dobrem osobistym każdego człowieka i podlega ochronie na podstawie art. 23 i 24 Kodeksu cywilnego. Dlatego osoby, które doznały nierównego traktowania w dostępie do opieki zdrowotnej, mogą wystąpić z powództwem cywilnym o ochronę dóbr osobistych i żądać odszkodowania za szkodę majątkową oraz zadośćuczynienia za krzywdę moralną.